تركي سنقري (سونقور توركجه سي)

دكتر جواد هئيت

   تركي سنقري لهجه اي است از لهجه هاي تركي ايراني كه زبان مادري مردم شهر كوچك سنقر در ٨٣ كيلومتري شمال شرقي كرمانشاه و ده اطراف آن (قلعه فرهادخان و غروه) ميباشد. مردم اطراف اين نواحي كرد و فارس اند و در نقاط دورتر ترك زبان هستند [منظور ترك ميباشد]. اين لهجه تركي اولين بار توسط ويندفور windfuhr و بعدا بوسيله پرفسور گ. دورفر (استاد زبانهاي تركي دانشگاه گوتينگن آلمان) بررسي و شرح داده شده است.

ما بعد از مطالعه مقاله پرفسور دورفر به سنقر مسافرت كرديم و شخصا در محل زبان سنقري را مورد بررسي قرار داديم. نوشته اخير خلاصه اي از بررسيهاي شخصي با مقايسه نوشته هاي دورفر ميباشد.

در طول جنگ ايران و عراق هزاران نفر از اكراد به اين شهر كوچ كردند و حالا اغلب اهالي به سه زبان (تركي٬ كردي و فارسي) صحبت ميكنند.

تركي سنقري زبان مادري ٥٠-٤٠ هزار مردم سنقري است. ويژگيهاي آن بطور خلاصه عبارتند از:

فونم ها: - در اين لهجه هفت مخرج صدادار موجود است. بر خلاف تركي آذري [منظور تركي آذربايجاني ميباشد] و آناتولي "اي" كوتاه= يعني "ı" و "اؤ=ö" وجود ندارد.

- بعلاوه مخرج "او˚=o" به "اۇ=u" و "اؤ=ö" به "اۆ=ü" و كسره [=eائ] به "اي=i" تبديل شده است. مثلا به "قو˚ل" (بازو)٬ "قۇل" و به "گؤز" (چشم) "گۆز" و به "گؤل" (استخر)٬ "گۆل" و به "گؤك" (آسمان)٬ "گۆك" و به جاي "ار" (شوهر)٬ "اير" و به جاي "ائو" (منزل)٬ "ايو" گفته ميشود.

- در تركي خراسان و ايناللو بويژه بعد از "گ"٬ "اؤ=ö"---ü<  و "o---u<" تلفظ ميشود. - مانند لهجه ايناللو در هجاي دوم مخرج "اۇ=u" حاكم است مثلا : آرتۇخ [آرتيق] (زياد)٬ يئمه لۇ [يئمه لي] (خوردني)٬ آرۇخ [آريق] (لاغر)٬ تاپدوۇخ [تاپديق] (پيدا كرديم)٬ ياغلۇ [ياغلي] (چرب).

- بنا به مشاهدات شخصي "او˚=o" در هجاي اول و حتي هجاي دوم وقتي باقي ميماند كه قبل از "و=v" ٬ "اۇ=u" ٬ "اي=i" ٬ قرار گيرد. مثلا تو˚ولاماغ (گول زدن و چرخانيدن)٬ قو˚وماغ (راندن)٬ الو˚اي= əloi [اليوي] (دستت را).

- "اي=i" در بعضي كلمات در هجاي اول بين كسره [=eائ] و "i" تلفظ ميشود مانند بيز (ما)٬ سيز (شما). كسره در اغلب موارد "i" تلفظ ميشود ولي قبل از صامت "ي" [y]٬ كسره خوانده ميشود. مانند: بئيراغ [بايراق] (بيرق)٬ قۇزئي (شمال)٬ قئينه ماغ [قايناماق] (جوشيدن)٬ ائيران [آيران] (دوغ)٬ همچنين در كلمات بئش (پنج)٬ اۇزئگ [اۆزۆك] (انگشتر).

- "آ=a" در بسياري از كلمات فتحه [ə] خوانده ميشود: قره [قارا] (سياه)٬ قرقه [قارقا] (كلاغ)٬ يسسي [ياسسي] (پخ)٬ اۇرته [اورتا] (وسط)٬ قيسقه [قيسسا] (كوتاه)٬ ياره [يارا] (زخم)٬ آره م [آدام] (آدم)٬ بۇرده [بوردا] (اينجا)٬ اۇرده [اوردا] (آنجا)٬ قئيتماغ [قاييتماق] (برگشتن)٬ يئلاغ [يايلاق] (ييلاق)٬ بطور نادر هم فتحه تلفظ ميشود : اياغ [آياق] (پا).

صامتها:

- "ك" در آخر كلمات بعد از صائتهاي نازك "ي" و بعد از صائتهاي كلفت "غ" و يا "خ" خوانده ميشود: اوره ي [اۆره ك] (قلب)٬ چوره ي [چؤره ك] (نان)٬ گرچه ي [گئرچه ك] (حقيقت)٬ اۆرده ي [اؤرده ك] (اردك)٬ اينه ي [اينه ك] (گاو)٬ چۇخ [چو˚خ] (زياد)٬ يۇخ [يو˚خ] (نه)٬ اۇزاغ [اۇزاق] (دور)٬ بيچاغ [بيچاق] (كارد)٬ تۇرپاغ [تورپاق] (خاك)٬ پالجاغ [پالچيق] (گل)٬ آغ (سفيد)٬ بالۇغ [باليق] (ماهي).

- "ب" ٬ "پ" در بسياري از كلمات "و v= "تلفظ ميشود: ديو [ديب] (ته)٬ داوان [دابان] (پاشنه)٬ قاواغ [قاباق] (جلو)٬ گۆوه ي [گؤبه ك] (ناف).

در اكثر موارد "ز" آخر كلمات "س" خوانده ميشود: دۇس [دۇز] (نمك)٬ تۇس [تو˚ز] (گرد و غبار)٬ ناماس [ناماز] (نماز)٬....

- "د" در وسط و هجاي آخر اغلب اوقات "ر" خوانده ميشود: آر [آد] (نام)٬ دارماغ [دادماق] (چشيدن)٬ دۇراغ [دو˚داق] (لب)٬ اۇرين [او˚دۇن] (هيزم)٬ اروار [آرواد] (زن).

- اگر قبل از "د" مخرج "ن" باشد "د" هم "ن" خوانده ميشود و اگر "ل" باشد٬ "ل" و اگر "س" باشد٬ "س" خوانده ميشود: گۆننوز [گۆندۆز] (روز)٬ ياننيرماغ [يانديرماق] (سوزاندن)٬ اينني [ايندي] (الآن).

مورفولوژي:- پسوند شماره هاي رديف هميشه "-جي" ميباشد: اوچومجي [اوچومجو] (سوم)٬ دوردومجي [دؤردومجو] (چهارمين).

- پسوند جمع "-لر"٬ "-له" ميباشد.

- "-دي" [-دير] (است) بعد از صامتهاي بيطنين "تي" ميشود: پيستي [پيسدير] (بد است). ولي بعد از صامتهاي طنين دار تغيير نميكند: ايشيغدي [ايشيقدير] (روشن است).

"-دي" بعد از كلمات مختوم به "ل"٬ "-لي" و بعد از كلمات مختوم به "ن"٬ "-ني" و بعد از كلمات مختوم به "ر"٬ "-ري" تلفظ ميشود.: تاپيللي [تاپيلدي] (پيدا شد)٬ يونگوللي [يۆنگولدور] (سبك است)٬ ياخونني [ياخيندير] (نزديك است)٬ قاريري [قاريدير] (پير است)٬ گلليم [گلديم] (آمدم).

حالات اسم و ضمير:

- پسوند منسوبيت Genitive وجود ندارد. كيشي ايوي [كيشينين ائوي] (منزل مرد)٬ اليم برماغي [اليمين بارماغي] (انگشت دستم).

- پسوند مفعول صريح مختلف است. بعد از پسوند ملكي حذف ميشود: اليم توت [اليمي توت] (دستم را بگير)٬ ولي در دوم شخص الو˚اي [اليوي] (دستت را) گفته ميشود. در ساير موارد بعد از صامتها٬ "اي i =" و بعد از صائتها "-ني" است . (مانند لهجه هاي ايناللو).

- پسوند مفعول به  Dativeو مفعول فيهLocative  ٬ هميشه فتحه است: الو اه [اليوه] (به دستت)٬ ايوده [ائوده] (در منزل)٬ بۇرده [بوردا] (اينجا)٬ الو˚ننه [الينده] (در دستت).

- پسوند مفعول منه  Ablativeحذف شده : "ايوده" به جاي "ائودن" (از منزل).

- پسوند وسيلهInstrumental  به جاي "-لا"٬ "-ايله" هميشه "-اينه" [اينن] است: قلمينه [قلمينن] (با قلمش).

- پسوند ملكي Possesive عبارتند از: -ايم (اليم= دست من)٬ -اۇ (الۇ= [الين] دست تو)٬ -ايي (الي=دست او)٬ -ايميز (اليميز=دست ما)٬ -اۇز (صدائي بين  o و u) (الۇز=دست شما)٬ -له ري (اللري=دست آنها).

- ضماير شخصي عبارتند از: مه [من] (من)٬ سه [ سن] (سن=تو)٬ اۇ [او˚]٬ بيز (ما)٬ سيز (شما)٬ اۇلار [او˚لار] (آنها).

- ضماير ملكي عبارتند از: منيم (مال من)٬ سنۇ [سنين] (مال تو)٬ اۇنو [او˚نون] (مال او)٬ بيزيم (مال ما)٬ سيزۇ [سيزين] (مال شما)٬ اۇلارو [او˚لارين] (مال آنها).

- پسوند صفت تفصيلي "-راخ" و "-تر" ميباشد.

صرف افعال:

- شكل مسندي (خبر): منم٬ سن سه [سن سن] (توئي)٬ اۇري [او˚دور] (اوست)٬ بيزاخ [بيزيك] (ما هستيم)٬ سيزسيز (شمائيد)٬ اۇلارديله [او˚لارديرلار] (آنهايند).

- زمان حال از فعل گلمك:

كلو˚رم [گليرم]٬ گلله م[گله رم٬ گلله م] (ميآيم)- گلو˚سه [گلرسن]٬ گليسه [گليرسن]-گلو˚وري [گلير]٬ گلي [گلر] (غروه)-گلو˚راخ [گليريك]٬ گلئراخ [گله ريك]- گلو˚وسيز [گليرسينيز]٬ گلئسيز [گله رسينيز]-گلو˚وله [گليرلر]٬ گلئله [گله رلر].

- ماضي مطلق:

گلليم [ گلديم] (آمدم)- گللۇ [گلدين]- گللي [گلدي] – گللۇخ [گلديك] – گللۇز [گلدينيز] – گلليله [گلديلر].

- ماضي نقلي:

گلميشم [گلميشم] (آمده ام)- گلميشو˚و [گلميشسن]- گلمي [گلميش] – گلميشاخ [گلميشيك] – گلميشو˚وز [گلميشسينيز] – گلميشله [گلميشلر].

- ماضي استمراري:

گلو˚ديم [گلرديم] (ميآمدم) – گلو˚ودۇ [گلردين] – گلو˚ودي [گله ردي] – گلو˚ودۇخ [گله رديك] – گلو˚ودۇز [گله ردينيز] – گلو˚ويله [گلرديلر] .

- ماضي بعيد:

گلميشديم (آمده بودم) – گلميشدۇ [گلميشدين] – گلميشدي – گلميشدۇخ [گلميشديك] – گلميشدۇز [گلميشدينيز] – گلميشديله [گلميشديلر].

- امر:

گليم (بيايم)- گه [گل]٬ گلگينه [گلگينن]- گسي [گلسين]٬ گله  – گلاخ [گله ك] – گلۇن [گلين]٬ گلۇز [گلينيز] – گسسيله [گلسينلر].

- پسوند ويژه زمان آينده ندارد (مانند لهجه ايناللو). براي زمان آينده از فعل معين خواستن استفاده ميشود:

- [آينده:]

ايسيورم گله م [ايسته ييره م گله م] (ميخواهم بيايم) – ايسيو˚سه گله سه [ايسته ييرسن گله سن] – ايسيو˚و گله [ايسته يير گله] – ايسيو˚وراخ گلاخ [ايسته ييريك گله ك] – ايسيو˚رسيز گله سيز [ايسته ييرسينيز گله سينيز] – ايسيو˚رلا گله له [ايسته ييرلر گله لر]

- الزامي:

گلمه لۇام [گلمه لييم] (بايد بيايم٬ آمدني ام) – گلمه لۇسه [گلمه ليسن] – گلمه لۇري [گلمه ليدير] – گلمه لۇاخ [گلمه ليييك] – گلمه لۇسيز [گلمه ليسينيز] – گلمه لۇريله [گلمه ليديرلر].

- در تركيسنقري پسوند وجه شرطي "سه"٬ "سا" و علامت سوال "مي" وجود ندارد.

خزينه لغات:

در تركي سنقر بسياري از مفاهيم اجتماعي و اصطلاحات به فارسي و يا عربي است. ما در مصاحبه با مردم در حدود هزار لغت تركي سنقري جمع آوري كرديم. در اينجا نمونه هايي از آنها نقل ميشود:

دادا [دده] (پدر)٬ آبا٬ نه نه (مادر)٬ قارداش (برادر)٬ باجي (خواهر)٬ او˚غل [او˚غول] (پسر)٬ قيز (دختر)٬ اۇشاغ [اۇشاق] (بچه)٬ اۆز [اؤز٬ اۆز] (خود٬ صورت)٬ اوزگه [اؤزگه] (بيگانه)٬ باش (سر)٬ گۆز [گؤز] (چشم)٬ بۆرن [بورون] (بيني)٬ آغز [آغيز] (دهان)٬ بيل [بئل] (كمر)٬ گۆسك [كؤكس٬ گؤيوس] (سينه)٬ امجه ي [امجه ك] (پستان)٬ اۆره ي [اۆره ك] (قلب)٬ قارن [قارين] (شكم)٬ قۇل [قو˚ل] (بازو)٬ دۆز [ديز] (زانو)٬ باغارۇغ [باغيرساق] (روده)٬ دۇراخ [دو˚داق] (لب)٬ گۆوئي [گؤبه ك] (ناف)٬ سۆروي [سۆدوك] (ادرار)٬ ايشه ي [ائششه ك] (خر)٬ قرقه [قارقا] (كلاغ)٬ بالۇغ [باليق] (ماهي)٬ گوننوز [گۆندوز] (روز)٬ اينني [ايندي] (حالا)٬ سۇره [سو˚نرا] (بعد)٬ اۇس [اۆست] (بالا)٬ ايشايه [آشاغي] (پائين)٬ ايو [ائو] (خانه)٬ اير [ار] (شوهر)٬ ياخچي (خوب)٬ پيس (بد).

حالا نمونه اي از ترانه هاي مردمي نقل مينمائيم:

دامنه دامه٬ داميميز [دامدان داما٬ داميميز] (بام هايمان پهلو به پهلو)

 

ياخۇنني ايوانيميز [ياخيندير ائيوانيميز] (ايوانهايمان نزديك)

 

سن اۇرده دو˚٬ من بۇرده [سن اوردا دور٬ من بوردا] (تو آنجا بايست٬ من اينجا)

 

گور اۇسسي دوشمنيميز [كو˚ر اولسون دوشمنيميز] (كور بشود دشمن ما)

از شعراي معاصر از آقايان "اميري" (امير) و "علي اكبر مظهري" و ديگران ميتوان نام برد. اميري در شعر فارسي نيز اشعار بسيار زيبايي دارد.

در خاتمه بايد گفت كه تركي سنقري لهجه اي است بين آذري [منظور تركي آذربايجاني است٬ زيرا لهجه سونقوري خود لهجه اي از تركي ايراني و يا آذري است] و ايناللو كه از نظر فونمها (تبديل "o---u<" و  "ö---ü<") به ايناللو نزديكتر است.

 

داغ- علي عمراني

داغ

آؤ عَطَش خَسرَتي ني چَكَن دوراغلَردَه، مَنَه
آؤ سُُوسُُوز قيتَن آبو يَكّه بلاغلَردَه ،مَنَه

بيجَه غمناك اُؤخيماغ پيچ لَني آقْشَم كه اُولي
آؤ اَسير قُوش كه اُوخير آقْشَم اُوزاقلَردَه مَنَه

اُو قَرَه لالَه ني هركَس اوُجَه داغلَردَه گئوري
ياد ايلَر مَنَه كه داغلو ، آبُو داغلَردَه مَنَه

اُؤرَيم باغي ثَمَر وِرمَري و اُؤلِّي خَزان
اُو قالَنْ حسرَتِنَه ياش گئوزي باغلَردَه مَنَه

باغبان باغَه گَلي قُوجاقِنَه گُل آپاري
گُلي كه قِچ آلتِنْنَه دُوشمي قُوجاقْلَردَه منَه

عَين آؤ ياقلوز آقاج كه يولچي لَر كؤلگَه سيري
شاخ و برگي سينَنُوق يانَنْ اُوجاقْلَردَه مَنَه

 

گَجَُهّ لَر- علي عمراني

گَجَُهّ لَر

خيمَه رَه شمع خيال اُُلمي قُوناقِم بُو گَجَه
غصّه لَر پروانه سي اُُلمي قُوناقِم بُو گجَه

پيچ لَنأو خزان يِلي باغ اميدمنَه نَجور
ثمري يؤخدي بهار گُورممي باقِم بُو گَجَه

اُؤ قَرَه لاله جيگرلُوق مَني مشغول ايلَمي
سَنّه اي لالَه دؤراغ يؤخدي سُراغِم بُو گَجَه

غُصّه لَر اُلمي بُلوط ، تَنگ أؤريم تُؤتمي گَنَه
سَسْ چِخار، سَسْلَه مَني آوقَجَلُوقِم بو گَجَه

دولانِم باشُوَه ساقي كه مَني ياد ايلَرو
قُومَرو اُوتلوو قالَه داغلُو دؤراغِم بُوگَجَه

مهاجِر قُوش- علي عمراني

مهاجِر قُوش

قَفَسِم قاپُو سيني آچ تابيابانَه چِخِم
گُل آچَن وقتي سَحَرلَرباغ و بُستانَه چِخِم

اؤرهَ يم طاقتِ بو گُنج قفس لَر، يُوخيري
مَء گُلستان قُؤشيَم، گَرَي گُلِستانَ چِخِم

بُو غَريب تُرپاغَه اؤلميوري اميد باقلَماقِم
قاپُو آچ تا بُو غريب لوقْدَه غَريبانَه چِخِم

مَنَه بُو مِصر قَفَس عَزيزلُوقي جلوه سي يؤخ
قاناتِم باقلَمَه صياد قؤ تا كنعانَه چِخِم

نَه بهارلَر باشِمَه گيچميو ، دَم وُرمَميشَم
نغمه لَر حسرت اُولؤ ،آچ قاپُو ميدانَه چِخِم

هاچانَه جئين بوُ قَفَس لَردَه اسيرلُؤقدَه قالِم
هاچانَه جئين آ بؤ ميدان و أو ميدانَه چِخِم

مَنّهَ عمراني تَه كي تَنگنئ بُو دنيا قَفَسي
قانات آءوُ گئوُن آچَرَم كه مُلكِ رضوانَه چِخِم

ديارِم سُنقر -علي عمراني

  ديارِم سُنقر

اي وطنم اي سُنقرِم ، ديارِم
اي سَنو تُرپاغو مَنِم مَزارِم

سَنَّه ري بؤ خاطره لَر كي وارِم
اؤشاغلَروگُل، سَه اُؤزو باهَارِِم

اي تُرپاغو سُرمَه بزِم گئوزلَرَه
ايوش ديرمانُو گَلين اؤلَن دُوزلَرَه

سُهيلو گُل تَكي گئولَن أؤزلَرَه
شيرين ديلؤ مَزَّه وِِِِِرَن سؤزلَرَه

سُنقر، دانِش،أؤريلَري شاد ايلَه
يِخِلميش اُؤريلَري آباد ايلَه

تُرپاغَه گييَن اؤشاغلَرو ياد ايلَه
سَننّه مَنِم غُصَّه مِنَه داد ايلَه

سُنقر؟ سَه سِز گيمَه أؤري باقْلَيَم
آچ قؤجاقو تا سَني قؤجاق ليَم

بؤينِمَ قُل آت ،آؤقَجَه آقْلَيَِم
سُوزلَرويي ديم ، اُؤريوُ داغلَيَم

سُنقر أؤري دَردي مَنه چؤخ اُلمي
قان أؤرَيم بُو دنيارَه تُوخ اُلمي

يوخ اُلمي دَرد بيلَن أؤري ، يوخ اُلمي
باشده گيچَن گون لَرو تانسُوخ اُلمي

خؤش اُلَه آؤ باشدَه گيچَن گون لَره
شاغرَه چَكَن بيچين بيچَن گون لَره

تُلوغدَه بَرك عَيران ايچَن گون لَره
شادلو غِنَه كؤنَي بيچَن گون لَره

غيرَت جامِنَه سُو ايچَن گون لَره
مَردانَه لوغ رَختي بيچَن گون لَره

خؤش اُلَه آو شاؤ چَرَه لَر وختِنَه
كؤلگَه رَه كي قَهوَه خانَه تَختِنَه

چايدَه گَلَن قِز آچِلَن بختِنَه
گَلين قِزو مين جوقلؤ آغ رَختِنَه

آت يارؤوَه آؤ چوپي چَكماغلَري
دامنَه دؤرَنلَر تؤيَه باخماغلَري

اَروارلَرو كُوچَه سِپِرماغلَري
آقشَم اُلَننَه آشَه باخماغلَري

خَمير ديارِننَه ياتَن گَجَّه لَر
ياري گَجَه خَمير چاتَن گَجَه لَر

گونَّه تُوتَن ، تَنؤر آچَن گَجَّه لَر
هاردَري آؤ چُوري ياپَن گَجَّه لَر

هاردَري آؤ سُوزايشِرَن قُولاغلَر

هاردَري آؤ چارشئ تُوتَن دُوراغلَر

هاردَ رِه لَه دَرد بيلَن اؤشاغلَر
گيدِلَه بو دنيارَه آؤ قُؤناقلَر

دنيانو دا شيرين لُوقي قالمَمي
هيچ قاپُوني شادلُوقه نَه چالمَمي

هيچكَه بؤ دنيارَه تاوان آلممي
هيچ كَسَه دنيا اُؤريئ يانمَمي

حسرَتَم آؤ شيرين شيرين سُؤزلَرَه
نامَرديچي اَگِلميَن دوزلَرَه

حسرَتَم آؤ آشنا باخن گُئوزلَرَه
هامي نَجُور باش قُوريلَه دؤزلَرَه

وختي سَحَر گُلي اُؤزه گُولِردي
سَحَر بانكِي نماز وختي اُولِردي

جانماز عطرِننَه اتاق دؤلِردي
يَكَه نَنَه قاب باجَه ني سُولَردي

اُو موقع بي مَردانَه لوق واريدي
ايولَردَه رَه گُل خانَه لوق واريدي

بيجّه ايولُوق يگانَلُوق واريدي
هاردَه بُو جُور بيگانَه لوق واريدي

قارداش بُخلِنَه باخمَزدي قارداشَه
يؤلاش كه خَنجَر وُرمَزدي يؤلاشَه

يُوخدي گؤچَه لَردَه آؤ چاوُش سسي
باباوَه گُور گُور زائِريني سَسلَسي

سينُوق سينُوق اُؤريلَري بَسلَسي
خادِمَه دي گَجَّه چِراغ آچمَسي

قَلَنقُولوغ ، آي تُوتِلَن گَجََّه لَر
مِس غازانَه قاشُق دُؤگَن گَجَلَه لَر

چِللّه لَرِ ي باشَه وُرَن گَجَه لَر
قُورؤ اؤزِم قُوزِِِنَه يِن گَجَّه لَر

شُوشَمَكي يَه خُوش اُلَن اُؤريلَر
آردي سارؤ تازَه ياپَن چُوريلَر

غيرَت يُؤلِنَّه قِرتِلَن تُوسيلَر
هَر كَه بيلئو رِي اُؤري كُؤريلَر

قَديمكيلَر ياخچي دانِشماغلَري
بير بيري احوالي آراشماغلَري

بير بيري دَردِ دلي بيلماغلَري
اينّي تَبَروكدي اؤ تُرپاغلَري

 قَديمكيلَر شيرين شيرين سُوزلَري
قَديمكيلَر آؤ مهربان گئوزلَري

يادلَري خير هاردَه رِلَه اؤزلَري
دؤشدي گؤگ اُوزِنَه اؤ يُولوزلَري

اُوشاغلَرو بركلَري گؤگ مين جُوغي
اُتاق لَرو رديف رديف ياسُوغي

مِس غازاني مِس تاوَه سي قاشُوقي
دُكانلَرو شيرين شيرين قاتُوقي

سُنقر اِمام زارَه نؤ سُوق بلاغي
دَرمان ايلَردي ناخُوشي ناساغي

اُوردَه گيچَن ياشلَنَردي دُوراغي
گيچمي دا آؤ بِلاغدَه كي چراغي

خُوردَه اُشاغلَر قُول و قُولواغلَري
گَلينلَرو مين جُوقلُو بُويماغلَري

تازَه دُوغَنلَر تازَه قُويماغلَري
يَكُّه نَنَه باغلييَن بيلواغلَري

گئون ديواردَه گييَنَه ، آقشَم اُولَننَه
يَتيم آناسي خَيمَه ني وُرَننَه

يَتيمُو آؤ كُوچي اُؤري دُولَننَه
مَنِم تَكي كِز گيچِرردؤ َسنَّه

اِشِق گؤن نؤز كه گَجَه يِل دؤنَردي
يَتيم آناسي شم لَري آچَردي

يَتيم آؤ كوچي اُؤريي دُولِردي
خيمَه غذاسي اُؤريي تُوتَردي

اي سُنقر ، اي بزلَرَه غَمخوار اُولَن
اي سَه بزَه مُونِس اُولَن يار اُولَن

اي هامي غملَردَه بزَه وار اُولَن
غريب قناريلَرَه گُلزاراُولَن

اي سَه بزِِم اَجدادمِز تُرپاغي
اي باشي اُوجَّه ايرانو اُوشاغي

اي كِز غريب لَر اُؤريي چِراغي
دُوراغ سُو سُوز غَريبلَرو بلاغي

يُولّوزو دؤشسي تُوپاغَه اي فَلَك
يارلميشو گُل دَرماغَه اي فَلَك

فرهادلَري چَكدو داغَه اي فَلَك
غُللَر قؤرو تَنگ قوجاقَه اي فَلَك

قامَتي گُل اؤغلانلَرويي سَس لَه
رشيد رشيد جوانلَرويي سَس لَه

يَكَه يَكَه خَزانلَرويي سَس لَه
گَنَه غريب باوانلَرويي سَس لَه

سُنقُر ، جانِم قُروان بؤ تُرپاعُه
غَريبلَرو گَلِل لَه باش وُرماغَه؟

دي نَنَه لَر گئوزي قُوماؤ باخماغَه
بلبل تَكي باش وؤرو تيز تيز باغَه

هيچ نَنَه گئؤزي قاپُو رَه قالمَسي
هيچ باجي قارداشيچي داغلَان مَسي

هيچ كَه باوان قاپسيني كِز چالمَسي
هيچ دادايَه خَل اُؤره يي يانمَسي

سُنقر هامي اُوشاغلَرو شاد اُوسي
غَريبلَروننّه ، هميشه ياد اُوسي

مَكتَبَه گيِين اُوشاغُو اُستاد اُوسي
دَروازؤ آچُوخ ايوؤ آباد اُوسي

شيرين شيرين كُرپَه لَرو چاق اُوسي
يَكَّه لَرو جاني هامي ساق اُوسي

هميشه دايم سَه أوزؤ آق اُوسي
سُنقر ايللّه چار طَرَفو باغ اُوسي